Η Πετοσφαίριση Καθιστών Seatting volleyball

Γενικά

Η πετοσφαίριση καθιστών έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά αθλήματα όχι μόνο αθλητών με αναπηρία, αλλά και για αρτιμελείς.

Είναι ένα γρήγορο και συναρπαστικό άθλημα, με γρήγορες εναλλαγές από την επίθεση στην άμυνα όπου αναδεικνύονται οι αθλητικές ικανότητες των παιχτών και το υψηλό επίπεδο τεχνικής που απαιτείται.

Οι ομάδες στο γήπεδο

Στην Ευρώπη εποπτεύεται από την (ΕCVD- European Committee Volleyball for Disabled) με 26 κράτη μέλη, με 121 ομάδες και έδρα την Ολλανδία. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το άθλημα εκπροσωπείται σε 48 χώρες. Η Ελλάδα εκπροσωπείται με 6 ομάδες ενώ η χώρα με τις περισσότερες ομάδες είναι η Ρωσία (14).

Ιστορία

1956 : Η πετοσφαίριση καθιστών παρουσιάζεται στην Ολλανδία.
1965 : Η πετοσφαίριση καθιστών ως ένα άθλημα αποκατάστασης για τραυματίες στρατιώτες. Δημιουργείται συνδυάζοντας το βόλεϊ με το γερμανικό άθλημα sitzball, ένα άθλημα με καθισμένους παίχτες χωρίς δίχτυ.

1967: Πραγματοποιείται στη Γερμανία ο πρώτος διεθνής διαγωνισμός.

1976: Εμφανίζεται στους Παραολυμπιακούς του Τορόντο, ως αθλητική επίδειξη για αθλητές με μειωμένη κινητικότητα.

1978: Ο Διεθνής Αθλητικός Οργανισμός για άτομα με Αναπηρία (ISOD International Sports Federation of the Disabled), δέχεται επίσημα το άθλημα στο πρόγραμμά του.

1980: Συμπεριλαμβάνεται ως επίσημο άθλημα στους Παραολυμπιακούς του Άρνεμ, με συμμετοχή επτά ομάδων ανδρών.

2004: Προστίθεται το βόλεϊ καθιστών για γυναίκες στους Παραολυμπιακούς της Αθήνας.

Εξοπλισμός

Μπάλα

Η μπάλα μπορεί να είναι μονόχρωμη ή να αποτελείται από συνδυασμό περισσότερων χρωμάτων. Τόσο το υλικό της, όσο και το χρώμα της πρέπει να συμφωνούν με τους κανονισμούς της Παγκόσμιας Οργάνωσης Πετοσφαίρισης για Αθλητές με Αναπηρία (World Organisation Volleyball for Disabled – WOVD), όπως εφαρμόζονται σε κάθε παγκόσμιο πρωτάθλημα ή τουρνουά. Η περιφέρειά της είναι μεταξύ 65 έως 67 εκατοστών και το βάρος της κυμαίνεται από 260 έως 280 γραμμάρια.

Ενδυμασία

Η στολή του αγωνιζόμενου αθλητή, περιλαμβάνει μπλούζα, κάλτσες, αθλητικά παπούτσια, ενώ αντί για σορτς, οι παίκτες επιτρέπεται να φορούν μακρύ παντελόνι.

Οι αθλητές της κάθε ομάδας πρέπει να φορούν μπλούζες οι οποίες φέρουν τους επίσημους αριθμούς. Οι αριθμοί στις μπλούζες των παικτών είναι από 1 έως 18. Η μπλούζα κάθε αθλητή πρέπει να φέρει τον αριθμό του, με γραμματοσειρά ύψους 15 εκατοστών για την μπροστινή πλευρά και 20 εκατοστών για την πίσω πλευρά. Η μπλούζα του αρχηγού της ομάδας πρέπει να φέρει κάτω από τον αριθμό στην μπροστινή πλευρά, μία ρίγα μήκους 8 εκατοστών και φάρδους 2 εκατοστών.

Το χρώμα και το σχέδιο της στολής είναι κοινό για όλους τους παίκτες της ίδιας ομάδας εκτός από τον libero.

Κανονισμοί

Οι κανονισμοί που διέπουν το άθλημα έχουν καθοριστεί από τη Διεθνή Ομοσπονδία Πετοσφαίρισης και το Διεθνή Οργανισμό Πετοσφαίρισης για Αθλητές με Αναπηρία (WOVD).

Αγωνιστικός χώρος

Το γήπεδο

Ο κυρίως αγωνιστικός χώρος είναι ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με διαστάσεις 10Χ6 μέτρα. Περιβάλλεται από μια ελεύθερη ζώνη με πλάτος τρία μέτρα από όλες τις πλευρές.

Για παγκόσμιες διοργανώσεις της WOND World Organization Volleyball for Disabled - Παγκόσμιος Οργανισμός Βόλεϊ για άτομα με ειδικές ανάγκες ), η ελεύθερη ζώνη θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 4 μέτρα από τι πλάγιες γραμμές και 6 μέτρα από τις τελικές. Το ελεύθερο αγωνιστικό πρέπει να έχει τουλάχιστον 10 μέτρα ύψος από την επιφάνεια του γηπέδου.Το γήπεδο χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη, από μια κεντρική γραμμή, καθένα από τα οποία έχει μήκος 5 μέτρων και πλάτος 6 μέτρων. Σε καθένα από τα δύο ίσα μέρη και σε απόσταση 2 μέτρων από την κεντρική γραμμή υπάρχει η παράλληλη επιθετική γραμμή, που δημιουργεί δύο ζώνες, τη μπροστά ζώνη (επιθετική) και τη πίσω ζώνη (αμυντική). Το σερβίς εκτελείται πίσω από την τελική γραμμή καθ’ όλο το μήκος των 6 μέτρων.

Θυμίζουμε στο βόλεϊ ορθίων, ο αγωνιστικός είναι 18Χ9 και το ύψος τουλάχιστον 20 μέτρα.

Το δίχτυ (φιλέ) είναι τοποθετημένο κάθετα πάνω από την κεντρική γραμμή και βρίσκεται σε ύψος 1,15 για τους άντρες και 1,05 για τις γυναίκες.Το μήκος του κυμαίνεται από 6,50 έως 7 μέτρα, ενώ το πλάτος του είναι 0,80 μέτρα. Πάνω στους στυλοβάτες τεντώνεται το φιλέ, και τοποθετούνται οι αντένες (εύκαμπτες ράβδοι) που θεωρούνται μέρος του φιλέ και πλευρικά καθορίζουν τον κυρίως αγωνιστικό χώρο.

Οι στυλοβάτες που στηρίζουν το φιλέ τοποθετούνται σε απόσταση 0,50 - 1 μ.έξω από τις πλάγιες γραμμές, έχουν ύψος 1,55 και είναι ρυθμιζόμενοι.

Θυμίζουμε στο βόλεϊ ορθίων, το ύψος του φιλέ είναι 2,43 για τους άντρες και 2,24 για τις γυναίκες. Οι στυλοβάτες έχουν ύψος 2,55 και είναι ρυθμιζόμενοι.

Αγώνας

Στόχος κάθε ομάδας είναι να περάσει τη μπάλα πάνω από το δίχτυ και μέσα από το διάστημα που ορίζουν οι αντένες, και να ακουμπήσει στο έδαφος του γηπέδου της αντιπάλου ομάδας. Κάθε ομάδα επιτρέπεται να έχει μέχρι τρεις επαφές με τη μπάλα, προτού την επιστρέψει προς την αντίπαλη ομάδα. Η προσπάθεια για μπλοκ δεν θεωρείται επαφή.
Ένας αγώνας αποτελείται το πολύ από πέντε σετ. Καθένα από τα τέσσερα πρώτα σετ ολοκληρώνεται όταν μία ομάδα συγκεντρώσει 25 πόντους, έχοντας διαφορά τουλάχιστον δύο πόντων από την αντίπαλη ομάδα (π.χ. 25-23). Σε περίπτωση ισοπαλίας 24-24, το σετ συνεχίζεται έως ότου μία από τις δύο ομάδες αποκτήσει προβάδισμα δύο πόντων και ανακηρυχθεί νικήτρια του σετ (π.χ. 26-24). Σε περίπτωση ισοπαλίας 2-2 σετ, διεξάγεται και πέμπτο σετ, το οποίο ολοκληρώνεται όταν μία ομάδα συγκεντρώσει 15 πόντους, έχοντας διαφορά τουλάχιστον δύο πόντων από την αντίπαλη ομάδα (π.χ. 15-13). Σε περίπτωση ισοπαλίας 14-14, το σετ συνεχίζεται έως ότου μία από τις δύο ομάδες αποκτήσει προβάδισμα δύο πόντων και ανακηρυχθεί νικήτρια του σετ (π.χ. 16-14). Νικήτρια ομάδα του αγώνα ανακηρύσσεται εκείνη που θα φτάσει σε τρία νικηφόρα σετ.

Ο αγώνας αρχίζει με προσπάθεια για σερβίς, δηλαδή κτύπημα της μπάλας από την ζώνη του σερβίς, στη πίσω άκρη του γηπέδου, με στόχο να περάσει η μπάλα πάνω από το φιλέ προς την αντίπαλη ομάδα. Κάθε φάση συνεχίζεται μέχρι η μπάλα να «προσγειωθεί» στο έδαφος εντός ή εκτός των ορίων του γηπέδου, ή όταν η αντίπαλη ομάδα αποτύχει να επιστρέψει τη μπάλα με κανονικό τρόπο.

Οι παίχτες

Στην Πετοσφαίριση καθιστών οι αθλητές και αθλήτριες δεν κατατάσσονται σε αγωνιστικές κατηγορίες όπως συμβαίνει σε πολλά άλλα αθλήματα των Παραολυμπιακών Αγώνων. Υπάρχει μόνο η κατάταξη με βάση την ελάχιστη αναπηρία. Δηλαδή οι αθλητές πρέπει απλώς να τηρούν έναν ελάχιστη βαθμό αναπηρίας για να μπορούν να αγωνίζονται στην Πετοσφαίριση καθιστών.
Στη Πετοσφαίριση καθιστών μπορούν να αγωνιστούν αθλητές με κινητικές αναπηρίες όπως:

ακρωτηριασμούς,
εγκεφαλική παράλυση,
κάκωση νωτιαίου μυελού και
άλλες κινητικές αναπηρίες (κατηγορία Les Autres).

Παραδείγματα αναπηριών αθλητών που έχουν το δικαίωμα να αγωνιστούν στη Πετοσφαίριση καθιστών είναι τα ακόλουθα:

αθλητές με ακρωτηριασμό άνω ή κάτω άκρου,
αθλητές με δυσπλασίες ή αθλητές με κινητική πάρεση ή ολική παράλυση των κάτω άκρων,
αθλητές της κατηγορίας Les Autres με αναπηρίες όπως δυσπλασία ή εξάρθρωση των ισχίων, ολική ενδοπρόθεση του γονάτου ή του ισχίου, ατέλεια κυκλοφοριακή ανεπάρκεια του κάτω άκρου, ψευδάρθρωση του χαμηλότερου άκρου, αστάθεια πρόσθια οπίσθια 1,5 εκατ. του γονάτου, εξάρθρωση της γληνοβραχιόνιας άρθρωσης κ.λ.π.

Η ταξινόμηση στην ελάχιστη αναπηρία πραγματοποιείται από τουλάχιστον έναν εξουσιοδοτημένο ιατρό Πετοσφαίρισης. Κάθε αθλητής Πετοσφαίρισης πρέπει να έχει μια προσωπική κάρτα ταξινόμησης. Αυτή η κάρτα εκδίδεται από το τμήμα Πετοσφαίρισης πριν από την έναρξη κάθε επίσημου αγώνα.

Μια ομάδα έχει μέχρι 12 παίκτες, συμπεριβαλλομένων το πολύ δύο παιχτών με ελάχιστη αναπηρία, εκ των οποίων ένας είναι ο αρχηγός της ομάδας και κάποιος άλλος είναι ο libero, έναν προπονητή, έναν βοηθό προπονητή, έναν γυμναστή και έναν γιατρό.

Οι αρχικές θέσεις των παικτών μέσα στον αγωνιστικό χώρο είναι συγκεκριμένες. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού οι θέσεις των αθλητών προσδιορίζονται και ελέγχονται από τη θέση της λεκάνης στο έδαφος και όχι σύμφωνα με το πέλμα τους, όπως συμβαίνει στην πετοσφαίριση ορθίων. Αυτό σημαίνει ότι τα πόδια τους ή τα χέρια τους μπορεί να είναι στην επιθετική ή στην ελεύθερη ζώνη. Στην πετοσφαίριση καθιστών με τον όρο "λεκάνη", προσδιορίζεται το άνω μέρος του σώματος από τους γλουτούς μέχρι τους ώμους. Ο γενικός κανόνας της πετοσφαίρισης καθιστών, είναι ότι η λεκάνη πρέπει να ακουμπάει στο έδαφος.

Αγώνας πετοσφαίρισης καθιστών

Κατά την εκτέλεση του σερβίς πρέπει η λεκάνη του παίκτη να είναι πίσω από την τελική γραμμή. Τα πόδια επιτρέπεται να είναι μέσα στον αγωνιστικό χώρο. Οι άλλοι παίκτες παραμένουν στις θέσεις τους. Μετά την εκτέλεση του σερβίς από έναν παίκτη, οι υπόλοιποι αθλητές μπορούν να μετακινήσουν τη λεκάνη και να καταλάβουν οποιαδήποτε θέση στο γήπεδο και στην ελεύθερη ζώνη.
Η επαφή του πέλματος ή των ποδιών με το γήπεδο των αντιπάλων επιτρέπεται, με την προϋπόθεση ότι δεν παρεμποδίζεται το παιχνίδι των αντιπάλων. Η επαφή με τα χέρια επιτρέπεται με την προϋπόθεση ότι ένα μέρος του χεριού βρίσκεται είτε σε επαφή με την κεντρική γραμμή ή ακριβώς πάνω από αυτήν.
Κατά την εκτέλεση ενός επιθετικού χτυπήματος, η λεκάνη του παίκτη (της μπροστινής ζώνης) πρέπει να ακουμπά στο έδαφος. Απαγορεύεται οι παίχτες να ανασηκώνουν το σώμα τους με τη βοήθεια των ποδιών ή των χεριών. Ο διαιτητής, όταν υπάρξει ανύψωση της λεκάνης, κάνει σήμα σηκώνοντας ψηλά το χέρι του και υποδεικνύει τον αθλητή που έκανε το σφάλμα.
Ο παίκτης της άμυνας μπορεί να κάνει επιθετική ενέργεια, δηλαδή να στείλει ή να καρφώσει την μπάλα, από οποιοδήποτε ύψος πίσω από την επιθετική ζώνη, αρκεί κατά τη στιγμή της ενέργειας η λεκάνη να μην αγγίζει ή να περνά τη γραμμή της επίθεσης. Μετά το χτύπημα, ο παίκτης μπορεί να εισέλθει στη ζώνη επίθεσης.
Σε όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού, οι παίκτες που βρίσκονται σε αμυντική προσπάθεια πρέπει να έχουν επαφή με το έδαφος, με κάποιο μέρος του σώματος μεταξύ λεκάνης και ώμων. Σε ορισμένες περιπτώσεις αμυντικής ενέργειας στο πίσω μέρος του γηπέδου, όπως για παράδειγμα κατά το «σώσιμο της μπάλας», οι αθλητές έχουν δικαίωμα να χάσουν για λίγο χρόνο την επαφή με το έδαφος. Παρόλα αυτά δεν επιτρέπεται να σηκωθούν όρθιοι, να σηκώσουν το σώμα ή να κάνουν βήματα.

Ο Libero: Είναι ένας ειδικά εκπαιδευμένος αμυντικός παίκτης, ο οποίος φοράει διαφορετικού χρώματος στολή από όλη την υπόλοιπη ομάδα. Έχει δικαίωμα να μπει απεριόριστες φορές στον αγώνα, όταν η φάση είναι σε διακοπή και μόνο σε θέση αμυντικού παίκτη, χωρίς την έγκριση των διαιτητών, αντικαθιστώντας κάποιον από τους παίκτες της πίσω ζώνης του γηπέδου. Απαγορεύεται να κάνει σερβίς, και να εκδηλώσει επιθετική ενέργεια. Παίζει όμως σημαντικό ρόλο στην υποδοχή των σερβίς και στην άμυνα της ομάδας.
Σε περίπτωση τραυματισμού του libero, ο προπονητής με την εξουσιοδότηση του πρώτου διαιτητή, μπορεί να ονομάσει έναν άλλο παίκτη libero για το υπόλοιπο του αγώνα, ενώ ο αρχικός libero δεν μπορεί να αγωνιστεί ξανά στον ίδιο αγώνα.

Οι διαιτητές

Ο αγώνας διευθύνεται από δύο διαιτητές, με συνεργάτες το σημειωτή και τους επόπτες (2 έως 4, ανάλογα με την κατηγορία του αγώνα). Οι δύο διαιτητές τοποθετούνται ο ένας απέναντι στον άλλον, στη νοητή προέκταση της κεντρικής γραμμής του γηπέδου. Ο πρώτος διαιτητής διευθύνει τον αγώνα, ο δεύτερος ελέγχει τις παραβάσεις στην περιοχή της ευθύνης του, ο σημειωτής έχει την αποκλειστική ευθύνη να καταγράφει όλες τις ενέργειες στο φύλλο αγώνα, ενώ οι επόπτες γραμμών ελέγχουν την επαφή της μπάλας με το γήπεδο και την τροχιά της μέσα ή έξω από τις αντένες του φιλέ. Οι επόπτες επιπρόσθετα, υποδεικνύουν στον δεύτερο διαιτητή με μια κίνηση του χεριού, το αντικανονικό σήκωμα της λεκάνης.

Πώς παίζεται

Στο βίντεο παρακάτω μπορούμε να δούμε πως παίζεται το παιχνίδι.